به نام خالق زیبایی
یک سبد انجیرِ شعر "ویژگی های شعر نیما" بخش 2
درس قبل
اینکه شعر نیما، نماینده شعر نو است و اینکه ما شعر نو را با نیما می شناسیم یعنی اگر به ویژگیهای شعر نیما پی ببریم، به راحتی می توانیم شعر نو را بشناسیم و به قواعد و قوانین آن پی ببریم.
در درس قبل من خصوصیات شعر نیما را مورد بررسی قرار دادم و سه مولفه ی:
- داستان سرایی
- انعکاس روحیات و فرهنگ شخصی در شعر
- انتخاب سیکل دایره ای برای سرودن شعر
را مهم ترین مولفه های شعر نیما برشمردم و داستان سرایی را به صورت خاص و موردی در شعر نیما بررسی کردم، امروز قصد دارم به سراغ "انعکاس روحیات و فرهنگ شخصی نیما در شعرش" بروم.
در واقع یکی از زمینه هایی که می تواند یک شاعر را نسبت به شاعران دیگر سرآمد کند، این است که شاعر خودش باشد، یعنی درآنچه می سراید و آنچه زندگی می کند، تفریق و تفاوتی وجود نداشته باشد. شاعری که در کویر زندگی می کند، وقتی از دریا می سراید وقتی از زندگی در جنگلهای سرسبز می گوید، شعرش بیش از آنکه زیباتر شود مصنوعی به نظر می آید و آن طروات و خیال انگیزی خود را از دست می دهد. تجربه بزرگترین یار شاعر برای دستیابی به شعر "تر" است. شاعران پیش از نیما از محل زندگی و زمانی که در آن می زیسته اند بسیار تاثیر پذیرفته اند، که اگر چنین نبود شعر کهن ایران را به چهار دوره یا چهار سبک تقسیم بندی نمی کردند، بماند اینکه این تقسیم بندی نیز خالی از ایراد نیست.
نیما بعنوان شاعری که در استان سرسبز، جنگلی و ساحلی مازندران زندگی می کند، زمین کشاورزی، دریا، کوره راه های شیب دارد دامنه ی کوه، درخت و ... که چشم انداز غالب منطقه ی زندگی اش است در شعرش نمود بسیار زیادی دارد، در واقع نیما زندگی واقعی مردم دیار خودش را می سراید، او نماینده ی مردم کشاورز شمال ایران است.
به دو شعری که در درس قبل در خصوص آن صحبت کردیم توجه کنید:
- مانلی
من به راه خود باید بروم
کس نه تیمار مرا خواهد داشت
در پر از کشمکش این زندگی حادثه بار
گرچه گویند نه
اما
هرکس تنهاست
آن که می‌دارد تیمار مرا، کار من است
من نمی‌خواهم درمانم اسیر
صبح وقتی که هوا شد روشن
هرکسی خواهد دانست و بجا خواهد آورد مرا
که در این پهنه‌ور آب،
به چه ره رفتم و از بهر چه‌ام بود عذاب
2. داروگ
خشک آمد کشتگاه من
در جوار کشت همسایه
گر چه می‌گویند: « می‌گریند روی ساحل نزدیک
سوگواران در میان سوگواران»
قاصد روزان ابری، داروگ! کی می‌رسد باران؟
بر بساطی که بساطی نیست
در درون کومه تاریک من که ذره‌ای با آن نشاطی نیست
و جدار دنده های نی به دیوار اطاقم دارد از خشکیش می‌ترکد
ـ چون دل یاران که در هجران یاران ـ
قاصد روزان ابری، داروگ! کی می‌رسد باران؟
در شعر اول (مانلی) سخن از زندگی سخت مردمان کشاورز و عدم قدرت رفع مشکل همسایه ها و آب و آفتاب است.
در شعر دوم (داروگ) داروگ قورباغه درختی است که مردم مازندران اعتقاد دارند با دیدن او باران خواهد بارید (فرهنگ منطقه)، و نیز سخن از کشت و کومه و دیوارهای چوبی و فقر.
پس یکی دیگر از ویژگیهای شعر نیما یا قوانین شعر نو خاص کردن شعر و ساده کردن آن به فرهنگ و زبان و چشم انداز محل زندگی شاعر است.
بحث پیرامون ویژگی شعر نیما ادامه دارد...
آثار خود را برای ما بفرستید
Alireza_rashnow@yahoo.com