یادداشت/
دکتر سیدنظام الدین امامی فر
تحقیق و کاوش پیرامون نقاط تاریک و روشن ، تاریخ فرهنگ و هنر ، نشانه ای از رشد و بالندگی مردمی است که بدنبال پیشینه و هویت خود می گردند ، این مهم ابتدا با جمع آوری مدارک و شواهد مستند طرح ، و در قالب سوال و فرضیه در محیط های علمی و مجلات معتبر علمی و پژوهشی مطرح شده ، آنگاه بحث و دیدگاههای مختلف در مورد صحت و سقم مطالب بحث می شود که البته می دانیم در نوشتار تاریخی و نظریات مطرح شده هیچ قطعیتی وجود نداشته و بقول معروف " تاریخ را تاریخ نویسان می نویسند " .
ماجرا از فرضیه کشف و محل دفن ، طنزپرداز بزرگ ایرانی ( نیمه دوم قرن هفتم هجری ) یعنی عبید زاکانی در دزفول شروع ( رجوع شود به مقاله منتشره عبدالکریم پاکسیرت ، صبح ملت نیوز http://www.dezfoolnews.ir/fa/News/76435/ ) و با تکیه براقوال ، در رسانه ها مطرح می شود .
در این میان ساختمانی قدیمی چند صد ساله ( به گفته ی محققان با عنوان منزل یا مزار عبید ) در بافت قدیم دزفول بصورت کامل تخریب و درخت کهنسال آن قطع و ساختمانی جدید با روکش طرح قدیم و گنبدی مضرس ( نشانه ای از بناهای مذهبی ) بر آن ساخته می شود .
بشرط پذیرش چنین مکانی بعنوان بنای تاریخی و مزار عبید زاکانی و با توجه به صدور مجوز " سفره خانه " از سوی اداره میراث فرهنگی ، ذکر چند نکته در تخریب ، ساخت و ساز و نصب نشانه گنبد ، قابل بررسی است :
معمول هست که بعد از شناسایی ابنیه و ساختمان های با ارزش از سوی میراث فرهنگی ، شناسنامه ای برای ثبت صادر می شود ، که اگر بپذیریم این ساختمان ارزش نگهداری دارد و با توجه به استنادات محققین ، مزار عبید زاکانی است ، سوالی که برای ما مطرح می شود این است :
چرا میراث فرهنگی ، بجای مرمت و یا بازسازی این مکان ، دستور تخریب و ساخت مجدد را صادر کرده است ؟
نکته بعدی : با توجه به نصب گنبد مضرس بعنوان نشانه ای معمول بر مزار بزرگان دینی( مزار عبید ) ، آیا این بنا ، مجوز اداره اوقاف دزفول را نیز دارد ؟
توضیح : بکار گیری برخی از نشانه ها نمادین ، نظیر گنبد و مناره و ... در معماری دوره ی اسلامی بعنوان محل عبادت یا مزار برای برخی از مردان و زنان دینی با توجه به مقام وجایگاه اجتماعی ، ساخته شده است که در قرن حاضر این مهم توسط معماران متخصص با توجه به جایگاه اجتماعی ، ساخته می شود . بعنوان مثال بناهای قدیمی می توان از مقبره کورش ، بنای دانیال نبی ، بنای شاه ابوالقاسم ( بنای یعقوب لیث صفاری که تا سال 1369 مردم امامزاده می پنداشتند ) و بعنوان مثال نمونه های جدید ، بنای خیام ، حافظ و دعبل خزایی ، نام برد که ویژگی شخصیتی و جایگاه اجتماعی در ساخت بنا لحاظ گردیده است .
شاید اشتباه محاسباتی کاربردی بنا به مزار یا سفره خانه و ترکیب این دو با هم ملغمه ای کاربردی را سبب شده که موضوع را پیچیده کرده است که اگر سفره خانه بود که دیگر نیازی به نشان گنبد نبود و اگر مزار و مکان فرهنگی و زیارتی است که مجوز سفره خانه بی معناست . در هر صورت گنبد مضرس نقش تبلیغاتی برای این سفره خانه را بازی می کند که بعنوان یک پدیده در فضای اداره اوقاف ، قابل بحث است !
عدم درک صحیح "توسعه پایدار " و طرح شعار بی پایه ی انقلاب گردشگری از سوی برخی از مدیران اسبق شهری و نیاز به حضور سرمایه ها دربخش اقتصادی ، فضا را برای ورود برخی از سرمایه گزاران مهیا می سازد که بدون در نظر گرفتن ارزش تاریخی اقدام به دخل و تصرف کنند . برای نمونه این دست اندازی ها می توان از نصب چراغ و شیشه ی خرد شده در رستوران موزه آب و دهها نمونه دیگر در بافت قدیم نام برد .
شاید مشکل اساسیِ نبود طرح جامع شهری و عدم ضوابط ساخت وساز در بافت قدیم ، تاسیس شهرداری بافت قدیم را واجب سازد . / انتهای پیام صبح ملت / مهرماه 1400