یادداشت/
سید محسن شفیعی
چند هفته پیش خبر ساخت آرامگاه عبید زاکانی با ویژگی های خاص آن توسط افرادی که خود را دلسوز فرهنگ، ادبیات و تاریخ این شهر میدانند از جهاتی برای بسیاری تعجب آور بود و صد البته برای افرادی که با مرمت شهری و دخالت های نابجا آشنایی دارند قابل پیش بینی و امری بدیهی بود. نتیجه آنکه پس از چند هفته تعارف بالاخره مدیر کل میراث فرهنگی استان دستور تخریب آن را صادر نمود.
این موضوع بایستی درس عبرتی باشد
برای همه افرادی که بدون دانش مرمت و
بدون دانستن راهها و رویکردهای علمی
مرمت بناهای و یا مرمت شهری
قصد دخالت در بافت تاریخی دارند.
بدیهی است در یک طرح کلان هنگامی که متولی و تولیت معلوم نباشد، مجری و مدیر مشخص نشده باشد، برنامه و سیاست تدوین نشده باشد، اهداف و اقدامات معین نشده باشد، راهکارها و راهبردها مشخص نباشد، پروژه و پروسه تعریف نشده باشد، و از همه مهمتر بودجه و هزینه ها برآورد نشد باشد... رخ دادن چنین اتفاقاتی و خارج شدن قطار طرح از ریل جای گذاری نشده کاملا طبیعی است.
ابتدایی ترین پرسش قابل طرح در زمینه بافت تاریخی همانند هر پروژه دیگر اینست که متولی اینکار چه نهادی می‌باشد و چه اختیارات و امکاناتی برای اجرای برنامه ها دارد.
و از آن مهمتر نقش و وظایف دیگر ارگان ها و نهادهای قانونی برای مهیا کردن زمینه موفقیت متولی است.
در خصوص بافت تاریخی نیز این سئوال مطرح است. بر اساس قوانین جاری کشور. میراث فرهنگی کشور هم تولیت «بناهای تاریخی» را بعهده دارد و هم متولی این بناهاست، اما بنا به ضرورت های موجود، از جمله ارتباط گسترده بافت تاریخی با اقشار مختلف جامعه در خصوص بافت های تاریخی در شهرهای کهن بنا به قانون توسعه سوم و ... که به وزارت کشور اجازه تاسیس شهرداری های بافت تاریخی را داده است، شهرداری ها بعنوان متولی بافت های تاریخی تعریف شده و مسیولیت های اجرایی و مدیریت آن بعهده شهرداری ها قرار گرفته و میراث فرهنگی بعنوان تولیت بناهای تاریخی (که البته هیچ تجربه و مسئولیتی در زمینه مسایل اجتماعی ندارد) تنها مسئولیت سیاستگذاری و برنامه ریزی کالبدی بناهای تاریخی را عهده دار است.
به بیان دیگر همانگونه که شهرداری ها موظف به اجرای طرح های جامع و تفصیلی مصوب شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در سطح تمام شهر می‌باشند، در بافت های تاریخی طرح های احیا، بازآفرینی، حفاظت و صیانت ... ( معادل طرح های تفضیلی) بایستی توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و... مصوب و ابلاغ گردد و یا حداقل ضوابطی خاص در این خصوص به شهرداری ها ابلاغ گردد.
در خصوص بافت تاریخی دزفول قطع به یقین هیچ برنامه مدون و ضوابط معینی تا کنون ارایه نشده و آنچه مورد استفاده و استناد قرار میگیرد ضوابط بافت های فرسوده است که بیشتر در خصوص حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ کاربرد دارد. مصوبات و قوانین بافت های فرسوده نهایتا ضوابط و مقرراتی را در خصوص ارتفاع بناها، تعداد طبقات، سطح اشغال و... ارایه نموده است و در خصوص جنبه های کاربردی، ویژگی های تاریخی، مصالح، نقوش، کاربری فضاها و ده ها ویژگی باز آفرینی بناهای تاریخی هیچ راهکاری ارائه ننموده است.
بهر جهت آنچه مایه تأسف است این واقعیت است که در خصوص بافت تاریخی دزفول بجز تعریف تعدادی خانه تاریخی بعنوان بناهای تاریخی، عملا ضوابط برنامه و قانون مدنی وجود ندارد و میراث فرهنگی هم بعنوان تولیت و سیاستگذار و هم بعنوان متولی و مجری نقش آفرینی میکند.
بهر حال تا زمان تدوین یک برنامه جامع و ضوابط دقیق
بایستی منتظر رخ دادن چنین ناهنجاری هایی در بافت تاریخی بود.
و جای هیچ تعجبی هم نیست اگر هر روز یک جماعت جدید و البته با عناوین خیر خواهانه و دلسوزانه از را برسند و داعیه احیای بافت تاریخی را داشته باشند. منظر دستور تخریب های بعدی هم باشید./ انتهای پیام
صبح ملت /