بزرگنمایی:
آشنایی با باورها، سبک زندگی، و ابزارهای دست ساز مردم هندیجان
تیرکمون یکی از ابزارهای شکار و تفریح کودکان و نوجوانان در سالهای گذشته و اکنون منطقه هندیجان است .
تیرکمون یکی از ابزارهای شکار و تفریح کودکان و نوجوانان در سالهای گذشته و اکنون منطقه هندیجان است .
ازاین ابزار برای شکار پرندگانی مانند گنجشک ، کبوتر باغی ، تسوق ، چُر، و ..…استفاده می شد.
همچنین یکی از سرگرمی های جذاب بچه ها مسابقه تیراندازی با تیرکمون بود که بعضا با گذاشتن قوطی بعنوان سیبل ( هدف )مسابقه تیراندازی رابرگزار میکردند.
اجزای تیرکمون
1- *غَچَّه* چوب محکمی از شاخه درختانی مانند گز و کُنار وبه شکل 7 مانندبود که از قسمت های مناسب شاخه های درخت استفاده میشد. همچنین گاهی وقت ها درصورت نبودن چوب غچه آماده (7) خود فرد با مهارتی که داشت چوب غچه را درست میکرد . به این صورت که انتهای دوچوب دوازده سانتی را تراشیده و با گذاشتن سنگی در بین آن ؛دو سرچوب رابا لاستیک محکم می بست تا بصورت *غچه* درآید.
2- *کش* یا لاستیک یکی از اصلی ترین قسمت های تیرکمون است که بایدحالت کشسانی قوی و مناسبی داشته باشد .
در زمان گذشته از نوعی تیوپ دوچرخه که رنگ قرمز داشت و به آن دانلوپ می گفتند جهت درست کردن تیرکمون استفاده میشد که حالت کشسانی خوبی داشت و گاهی اوقات بعضی ها آنرا به اندازه های مورد نظر می بریدندو میفروختند.
همچنین برای زه تیرکمون از کِرمَک دوچرخه که به صورت متری از لوازم دوچرخه فروشی ها تهیه مى شد استفاده مىکردند که بصورت چند لایه که بیشتر، دوتایی و سه تایی بود استفاده میشد .
نوع دیگرلاستیک از تیوپ ماشین های سنگین تهیه میشد که با برش طولی درابعاد مناسب برای تیرکمون استفاده می شد .
همچنین از لاستیک توپ های فوتبال ممه ای که قابل استفاده برای بازی فوتبال نبود برای ساخت تیرکمون استفاده میشد .
کش انتهای شیلنگ سرم و سوند که در مصارف پزشکی مورد استفاده هست از بهترین کش های زه تیرکمون بود و طرفداران زیادی داشت و ازطریق کسانی که نزدیکان آنان جزو کادر درمان بودند تهیه میشد .
رُخ (قسمت مچ )دستکش بنایی کش خوبی برای ساخت تیرکمون بود و ازتکه های نازک آن برای بستن زه به غچه استفاده می شد .
3- ازتکه های لاستیک نازک تر جهت بست و بند زه ها به غچه و چرم استفاده میشد .
4- *چرم*
تکه چرمی با ابعاد حدود ( 7*3 سانت) برش داده میشد و دو طرف آن جهت بستن لاستیک زه سوراخ میگردید .
لبه های چرمی کفش های کهنه هم برای ساخت تیرکمون مناسب بود.
*طرز درست کردن تیرکمون*
بعد از تهیه کردن غچه به صورت 7 و تهیه کش مناسب درست کردن غچه را شروع می کردند به این صورت که دو سر کش را بر روی دوسر بالای غچه قرار میدادندو هر طرف را با یک کش نازک که حالت کشسانی زیادی داشت محکم می بستند.
درانتهاسرآزاد لاستیک ها رااز سوراخ های چرم (جایی که تیر قرار میگرفت )عبور داده و با نوار لاستیکی نازکی محکم می بستند .
پس از اینکه تیرکمون آماده استفاده می شد با گذاشتن سنگ ریزه ای به اندازه یک بند انگشت در وسط چرم و بالا آوردن دستها تا جلوی صورت و ترجیحاچشمهاو بستن یکی از چشمها جهت نشانه گرفتن دقیق وکشیدن زه به مقدار لازم هدف را از وسط غچه نشانه گیری کرده و چرم حاوی سنگ را رها می نمودند و به هدف میزدند.
راست دست ها غچه را بادست راست و چرم را با دست چپ می گرفتند ، ولی چپ دست ها برعکس عمل میکردند
بیشترین استفاده از تیرکمون در ایام تعطیلات نوروز وچهار ماه تعطیلات تابستانه بود که مدارس تعطیل و بچه ها فراغت داشتند.
از تیرکمون استفاده های گوناگونی مى کردند ، ولی بیشترین استفاده برای شکار گنجشک بود.
کبوتر بازان حرفه ای هم تیرکمون های بسیار خوبی از بهترین مواد بخصوص کشِ زه که حالت کش سانی خوبی داشت تهیه میکردند و به شکار کبوترهای رقیب مشغول می شدند
از تیرکمون برای مسابقه تیراندازی و تمرین هم استفاده میشد
تیرکمون در دعوای های بین محلات هم نقش اساسی داشت ….
بعضى مواقع از تیرکمون استفاده منفی میشد، مثل هدف گیری چراغ روشنایی معابر عمومی …..
نوعی تیرکمون بنام تیرکمون *سیمی* هم وجود داشت که کاربرد کمتری داشت و بخاطر اینکه تیر آن ازجنس سیم فلزی بود بسیار خطرناک بود .
یادباد آن روزگاران یاد باد ناگهان چه زود دیر میشود ..
گرد آورنده: ابراهیم قنواتی عضو فرهنگستان هندیجان
خبرنگار میترا شعبانی