بزرگنمایی:
مطالعات
محققان کشور نشان می‌دهد در کشور طوفان گرد و خاک و نمک بیشتر از سایر
پدیده‌ها رخ می‌دهد و این پدیده‌ها در حال افزایش و تکرار است و آنها بر
این عقیده هستند که خشک شدن تالاب‌ها، دریاچه‌ها و قنات‌ها در نقاط مختلف
این سرزمین نشان از عدم توجه کافی به این پدیده ویرانگر است.
به گزارش ایسنا دکتر فرحناز تقوی، استادیار گروه آموزشی فیزیک فضای مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در وبینار «شبانگاه داغ محیط زیستی»،
خشکسالی، سیلاب‌ها، زمینلغزه، بهمن، ماسه روان، تگرگ، طوفان‌های هاریکن،
تورنیدو و گردباد، آتش سوزی جنگل‌ها، سرماهای شدید و طوفان‌های گرد و خاک و
ریزگردها را از مهمترین رویدادهای «فرین» اقلیمی نام برد (فرین جوی:حوادث
جوی نادر و دور از شرایط بهنجار).
وی به پدیده «هبوب» به عنوان نوعی طوفان گرد و غبار شدید اشاره کرد و
ادامه داد: این نوع طوفان‌ها بیشتر در بیابان‌های عربستان قابل مشاهده است،
ولی در 2 ژوئن سال 2014 این طوفان در تهران به عنوان دره سبز و منطقه
ییلاقی، رخ داد و تاسف‌بارتر از آن این است که از سال 2015 شاهد طوفان‌های
گرد و غبار همراه با نمک بودیم.
این استادیار مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، سیلاب را از دیگر فرین‌های
اقلیمی ایران نام برد و یادآور شد: به عنوان نمونه در 10 و 11 دی ماه سال
گذشته در بندر کنارک در مدت 48 ساعت بیش از 174 میلی‌متر بارندگی رخ داد و
طی آن بیش از 40 درصد از منازل مردم زیر آب رفت.
تقوی خاطر نشان کرد: همچنین در سال 2015 یکی از شدیدترین طوفان‌های گرد و
غبار در خوزستان رخ داد و به قدری آلایندگی در این شهر افزایش یافت که
میزان آن 6 هزار میلی گرم در متر مکعب بود و این میزان در دومین طوفان به
10 هزار میلی‌گرم بر متر مکعب رسید.
وی با تاکید بر اینکه این پدیده‌ها در حال افزایش و تکرار هستند، ادامه
داد: بر اساس تصاویر ماهواره‌ای از سال 1976 تا 2002 از مساحت هورالهویزه
کاسته شده و روند خشک شدن این تالاب از سال 2002 با شدت بیشتری ادامه دارد.
تقوی به روند خشک شدن دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: این دریاچه از سال 1995 روند کوچک شدن را در پیش گرفته است.
این عضو هیات علمی مؤسسه ژئوفیزیک، تغییر اقلیم را یکی از مهمترین
فاکتورهای اثرگذار بر رژیم هیدرولوژی و منابع آبی دانست و یادآور شد: در
حال حاضر در هر نقطه‌ای که رویدادهای «فرین» افزایش یابد، به عنوان پیش
نشانگرهای تغییر اقلیم قلمداد می‌شود.
به گفته این محقق، خشکسالی مداوم، تغییرات آب و هوایی و استفاده بیش از
حد از منابع آب‌های زیر زمینی مهمترین علت خشک شدن دریاچه‌ها است و از
عوامل بروز طوفان‌های گرد و خاک و ریزگردها به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه تحقیقات انجام شده در کشورهای قاره امریکا، اروپا و
استرالیا، وجود ارتباط میان پدیده ریزگرد و تغییر اقلیم را تایید کرده است،
گفت: بر اساس مدل‌های جهانی شیب تغییر دمای سطحی جهان با شیب زیادی روند
افزایشی دارد و این روند افزایشی تا 2050 ادامه دارد.
تقوی ادامه داد: همچنین بر طبق این سناریوها از سال 2018 تا 2100 دریای
خزر، مدیترانه، خلیج فارس و بخش‌های شرقی ایران نسبت به بخش‌های غربی،
حساسیت بیشتری نسبت به بارش‌ها دارد و احتمالا روند افزایشی دارد.
این محقق حوزه فیزیک فضا، خاطر نشان کرد: در بازه زمانی 2018 تا 2099
احتمال داده می‌شود که در ایران روند افزایش دما و کاهش بارش پیش بینی شود.
تقوی، ایران را کشوری در محدوده نواحی ابر خشک، نیمه خشک، خشک و نسبتا
خشک توصیف کرد و یادآور شد: تنها بخش‌هایی چون گیلان و کوهرنگ بارش‌های
قابل توجهی دارند.
استادیار مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه در کشورهای ایران،
عربستان، سوریه و ترکیه خاک‌هایی از جنس سیلت و رسی وجود دارد، اظهار کرد:
در کشور طوفان گرد و خاک و نمک بیشتر از سایر پدیده‌ها رخ می‌دهد و بر
اساس گزارش‌های جهانی بیشتر این طوفان‌ها از سمت بیابان‌های عراق، عربستان و
سوریه است.
وی پیامدهای پدیده خشکسالی را کاهش منابع آبی و مشکلات محیط زیستی عنوان
کرد و گفت: از دیگر نگرانی‌های بروز خشکسالی، کم شدن جریان آب‌های سطحی و
زیر زمینی است که منجر به تخلیه مخازن آبی شده و عواقب زیست محیطی و به
دنبال آن خسارات اقتصادی قابل توجهی را در پی خواهد داشت. پیامدهای این
پدیده امروزه در بخش‌های مختلفی از جمله منابع آبی و محیط زیست کاملا روشن و
غیر قابل انکار است.
تقوی اضافه کرد: خشک شدن تالاب‌ها، دریاچه‌ها و قنات‌ها در نقاط مختلف
این سرزمین نشان از عدم توجه کافی به این پدیده ویرانگر است، چرا که بررسی
وضعیت خشکسالی در مدیریت بهینه منابع آب نقش بسزایی دارد. بررسی رفتار
زمانی و مکانی خشکسالی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز حاکی از افزایش شدت
و مدت خشکسالی در طی سالیان اخیر بوده است.