بزرگنمایی:

فارغ‌التحصیلان کدام رشته‌ها بیشترین و کمترین شانس اشتغال را دارند؟
   
 بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی با حدود 63 درصد، رشته‌های علوم انسانی با 45 درصد و دانش‌آموختگان رشته‌های فنی و مهندسی با 41 درصد به ترتیب بیشترین شانس اشتغال را در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به خود اختصاص داده‌اند و رشته‌های هنر، علوم پایه و کشاورزی کمترین تقاضا برای بازار کار در ایران را دارند.

 بدون شک منابع انسانی یکی از مهمترین عوامل در تحول و توسعه جوامع بشری محسوب می شود . هر اندازه توانمندسازی نیـروی انسانی در طـول دوران تحصیل افزایش یابد، اشتغال و اثربخشی مؤثر نیـروی کار نیز افزایش چشمگیری خواهد داشت. بـر همیـن اسـاس مباحث مربــوط بــه کیفیـت و توانمندی نیـروی انسانی همــواره از مهمترین دغدغه های فکری افراد جامعه و دولت های آنها بوده است.

در حـال حاضـر و با توجه بــه فضای کسب و کار، تحولات آموزش عالی و رشد و توسعه کمی مؤسسات دانشگاهی در چنـد دهه اخیر شاهد وجود چالش های متعددی در زمینــه اشتغال نیروی کار دانش آموخته هستیم. از یک سو نـرخ بالای بیکاری در سـال های اخیر، افزایش نیروهای دانشگاهی بیکار را در برداشته و از سوی دیگـر معضـلات اجتماعی و اقتصادی دیگری را نیـز بـرای جامعـه بـه دنبـال داشـته اسـت.خط مشی ها و رویکردهـای حاکـم بــر نظام آمــوزش عالی کشور و ضرورت توجه بیشتر مسلما بــه نیازهای بازار کار و توانمندی‌های شغلی دانش آموختگان نقــش مهمی در این موضوع خواهد داشت.

سهم فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکار جامعه

اخیرا نیز محمود کریمی بیرانوند معاون اشتغال وزیر کار از وجود 2 میلیون و 300 هزار بیکار در کشور بر اساس اعلام مرکز آمار ایران خبر داده و گفت:40 درصد از این تعداد جمعیت بیکار را جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند.

بــر همین اساس پایـش وضعیت اشتغال دانش آموختگان یکی از مهمترین نیازهایی اسـت کـه در برنامه ریزی هـای علمـی، اقتصادی،اجتماعـی و توسـعه پایـدار کشـور حائـز اهمیت اسـت و بـه جـرات می تـوان گفـت برنامه هـای آتـی بـدون توجـه بـه نیازهـای اقتصـادی و تقاضاهــای اجتماعــی نمی توانــد بهــره وری مناســبی در کشــور ایجــاد کنــد. بــر همیــن اساس دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز آمــوزش عالی کشور، بــه عنوان متولیان اصلی آموزش عالی از سال 1397 در طرح پایش اشتغال دانش آموختگان فعال شده اند تــا بتواننـد بـا جمـع آوری اطلاعـات، تصمیم‌گیری‌هـای درسـتی انجـام دهنـد و براساس آن هم اطلاعات مفید و سودمندی از بازار کسب‌وکار به دست آورند و هم اینکه علاوه بر بهبود برنامه‌ها، با مشاوره‌های شغلی، دانشجویان را به سوی بازار کار مناسب هدایت کنند.

قبل از اینکه وضعیت رشته های دارای بیشترین بازار کار را بررسی کنیم ابتدا باید آماری از رشته ها و میزان تقاضا برای ورود به این رشته ها را بررسی کنیم. پیش از انقلاب 80 درصد جمعیت دانشجویی در تهران و 20 درصد کل کشور بوده است. در حالی که امروزه 20 درصد جمعیت دانشجویی در تهران و 80 درصد در کل کشور است. در حال حاضر رشد جمعیت دانشجویی در آموزش عالی نسبت به دهه‌ پایانی عمر رژیم گذشته 50 برابر شده و سهم زنان در این رشد چشمگیر آموزش عالی 56 برابر است. به نحوی که جمعیت زنان دانشجو پیش از انقلاب 19 هزار نفر بوده و امروز این رقم به یک میلیون و 62 هزار نفر رسیده است.

در آموزش عالی در مجموع، بیش از 5 هزار رشته تحصیلی و 8 هزار رشته-مقطع داریم و تنوع بیشتر در رشته‌های مهارتی است.در این میان دانشگاه علمی کاربردی یکی از پُر رشته‌ترین دانشگاه‌ها است، همچنین دانشگاه آزاد به دلیل جامع بودن، رشته‌های زیادی دارد. کم‌ترین تنوع مربوط به دانشگاه فرهنگیان است و به این دلیل است که رشته‌های دانشگاه فرهنگیان تابعی از آموزش و پرورش و کتاب‌های درسی آموزش  و پرورش هستند. 

بر اساس آمار اخیر مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در خصوص آمار دانشجویان در مقاطع مختلف، کمترین آمار دانشجو، مربوط به مقطع دکتری حرفه‌ای (سه درصد) است. پس از آن، مقاطع دکتری تخصصی پنج درصد، کاردانی 13 درصد و کارشناسی ارشد 16 درصد دانشجو دارند. همچنین بر اساس آمار 1399-1400 نسبت مردان به زنان در آموزش عالی، حدود 51 درصد به 49 درصد است و سهم زنان سالانه حدود یک درصد رشد داشته است.

در زمینه سهم زیر گروه‌های مختلف از کل آموزش عالی نیز سهم علوم انسانی 28 درصد، فنی مهندسی 24 درصد، علوم پزشکی 8 درصد، علوم پایه 6 درصد، هنر 7 درصد و کشاورزی و دامپزشکی 4 درصد است.بنابراین بیشترین سهم آموزش عالی مربوط به دانشجویان علوم انسانی است که یک دلیل آن تنوع رشته‌ای علوم انسانی است و دلیل دیگر این است که راه‌اندازی رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌های مختلف، نسبت به سایر رشته‌ها نیاز به زیرساخت‌های کمتری دارد.

مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به عنوان تنها مرجع علمی‌ که اشتغال دانش‌آموختگان را پایش و رصد می‌کند، اخیر اعلام کرد؛ به طور میانگین در یکسال 700 هزار دانشجوی فارغ‌التحصیل داریم و در حال حاضر میزان اشتغال فارغ‌التحصیلان در مقطع دکتری 67 درصد و میزان اشتغال کارشناسی ارشد 57 درصد است.

با این حساب در حال حاضر فارغ‌التحصیلان اشتغال در مقطع دکتری 67 درصد، کارشناسی ارشد 57  درصد است و کاردانی که باید بیشترین میزان اشتغال را داشته باشد، کمترین سهم اشتغال را دارد و این آمار حدود 33 درصد است. به طور کلی حوزه علوم پزشکی با حدود 63 درصد شانس بیشترین اشتغال را در بین حوزه‌های مختلف دارد. بعد از آن نیز بیشترین شانس اشتغال برای رشته‌های علوم انسانی با 45 درصد، فنی و مهندسی با 41 درصد و در نهایت کشاورزی، علوم پایه و هنر است.