بزرگنمایی:

در شاهنامه فردوسی چنین آمده است که شنگال پادشاه هندوستان از هویت بهرام گور به عنوان شاهنشاه ایران باخبر نبود، و از بیم اینکه این پهلوان که مدتی در نزد او بود به ایران بازگردد و شمار و چند و چون سپاهیان هند را به شاهنشاه ایران بدهد، قصد کرد تا او را به نبرد جانورانی نظیر اژدها و کرگدن بفرستد. شنگال از بهرام گور می خواهد تا کرگدنی که در بیشه ای زندگی می کند و مردمان را گرفتار و به ضربتی سخت می کشد، از سر راه بردارد. بهرام به کمک یک هندی محل کرگدن را در بیشه پیدا می کند و با تیر و کمان به نبرد حیوان عظیم الجثه می رود و بعد از سست شدن کرگدن از زخم تیرها، بهرام گور سر کرگدن را از تنش جدا می سازد.
برای برخی خوانندگان شاید جالب باشد که مگر در ایران کرگدن نیز وجود داشته است. وقتی به ادبیات فارسی رجوع می کنیم، به وفور نام کرگدن یا مخفف آن کرگ را در اشعار سرایندگان پارسی زبان می یابیم؛ شاعرانی نظیر فردوسی، مولوی، سنایی، اسدی توسی و حتی شاعرانی نظیر شهریار و ملک الشعرای بهار.
به عنوان مثال این شعر از سنایی غزنوی:
برکشد عکس تیغ سینه درش *** دلق کیمخت کرگدن ز سرش
یا این شعر از هفت اورنگ جامی: 
کرگدن وار بسی نیرومند *** فیل کردار تنومند و بلند

شاید براستی هیچ یک از شاعران ما حیوانی به نام کرگدن را از نزدیک ندیده باشند، اما با تحقیقات دکتر مجید میرزایی عطاآبادی دیرین شناس ایرانی از دانشگاه هلسینکی فنلاند تا حدود زیادی می توانیم به تنوع زیستی ایران بخصوص کرگدن ایرانی که به مانند فیل ایرانی منقرض شده است پی ببریم. دکتر عطاآبادی زیستگاه اصلی کرگدن و دیگر حیوانات ایرانی را هشت میلیون سال پیش در مراغه می داند، جایی که فسیل گونه های جانوری بسیاری در آنجا یافته شده است که در اثر فوران آتشفشان کوه سهند از بین رفته اند. گویا کرگدن ایرانی که در آن دوران می زیسته است، امروز با نام علمی ایرانوتریوم شناخته می شود. جانوری با جمجمه بزرگ که اولین بار در مراغه پیدا شد و امروز در موزه طبیعی پاریس در معرض نمایش قرار دارد.

ایران یکی از معدود کشورهایی است که امکان ارتباط علمی مستقیم میان متون کهن و ادبیات فارسی با دیرین شناسی در آن وجود دارد.

فریبرز محمدخانی - صبح ملت نیوز