بزرگنمایی:

  دنباله ی مصاحبه با آقای افشاریان زاده محقق وپژهشگر در خصوص تاریخچه مبارزه با تراخم در دزفول وخدمات پروفسور شمس در این مورد.

مفتوح)  با توجه به توضیحات حضرتعالی وبا توجه به حجم گسترده ی اقدامات مرحوم دکتر محمدقلی شمس در ریشه کنی بیماری تراخم در دزفول آیا به  نظرتان عجیب نیست که کمتر نامی از ایشان برده شده و مثلا دکترآنتوان رگنر که با تمهیدات  خود پروفسور شمس ودر ادامه ی کار آمده نامشان برجسته تر است.

 افشاریان زاده  ) سوال خوبی است .بله البته کمی عجیب به نظر می رسد ،ومی توان ازدلایل متعددی  نام برد

من که فکر می کنم چون دکتر شمس به واسطه ی ماموریت محوله از طرف سازمان  خدمات اجتماعی  که وابسته به دولت وقت وزیر نظر مستقیم دولت انجام وظیفه می کرد به این امر فراخوانده شد . خدمات ایشان به پای سازمان گذاشته شد و به عنوان بیلان کار این سازمان مطرح گردید. گو این که موفقیت مربوط به ریشه کنی تراخم در خوزستان  در نوشته ها ،مقالات وکتاب ها ی تاریخ بدون هیچ اشاره ای به عملکرد مرحوم دکتر شمس به نام شاه سابق انعکاس یافت .

شاید هم  حضور مداوم دکترآنتوان رگنر به مدت 7 سال در مقابل حضور متناوب دکترشمس به مدت 3 سال باعث گردید که خدمات دکتر شمس به پای دکتر رگنر اتریشی نوشته شود این در حالی بود که دکتر رگنر پزشکی بود که توسط پروفسور شمس آموزش های لازم را دیده وبا چگونگی مداوای تراخم توسط ایشان آشنا شده بود .

البته نباید روحیه ی تواضع ، مردمداری و فرهیختگی خود مرحوم شمس و خاندان ایشان در ارائه خدمات و تلاش و کمک رسانی به مردم بدون هیچ گونه انتظار و خود مطرحی را نادیده گرفت که هدفشات ارائه ی خدمت است ونه خودمطرحی.

اما بنده یک دلیل دیگر را دوست دارم این جا مطرح کنم وآن این که شاید بتوان چنین گفت که رگنربه نوعی  نورچشمی بوده است. پزشکان بسیاری در این موفقیت دخیل بودند ام ظاهرا دکتر رگنر دُردانه شان بوده است  والا همراه با دکتر رگنر پزشکان دیگری نیز وارد شدند مثل دکتر بنسن آلمانی که در شوشتر مستقر شده ومنشا خدمات بسیاری در آن شهر بود .

س مفتوح ) صحبت ازتعداد نسبتا زیاد پزشکانی شد که به امر پروفسور شمس وارد ایران شدند ، چطور این همه دکتر به خوزستان و این چند شهر اعزام شدند.

افشاریان زاده ) وقتی دکتر شمس درآذرماه سال 1327 به همراه هیئت بلند پایه ی دولتی جهت سرکشی وبررسی اوضاع به جنوب ایران  و دزفول سفر می کنند از طرف سازمان خدمات اجتماعی که خودش جزء هیئت مدیره  آن نیز بوده ماموریت می یابد تا بیماری تراخم را در این مناطق ریشه کن کند ، مرحوم شمس با مشاهده ی وخامت اوضاع وگستردگی این بیماری   به فراست در می یابند که رسیدگی به چنین سطح گسترده ای از بیماری آن هم در شهرهای مختلف استان ،نیازمند حضورگروهی از پزشکان است .

 لذا آستین همت بالا زده و با عقدقرارداد، 51 پزشک را به همرا ه خانواده هایشان درسه نوبت  از اتریش و آلمان به ایران دعوت می کنند، پزشکان اتریشی و آلمانی از تاریخ 26آبانماه تا 3 آذرماه سال 28 13 به تدریج در سه گروه مجزا وارد ایران  می شوند.

ازجمله دکتر رگنر و فن رنتلن که جزء سومین گروه اعزامی بودند ، ودر معیت پروفسور شمس در 5 دی ماه سال 28 13وارد دزفول می شوند.

 همه ی این پزشکان ابتدا در تهران وزیرنظرشخص دکترشمس آموزش های لازم را می بینند وبا طریقه ی معالجه ودرمان بیماری تراخم آشنا می شوند که تقریبا به فاصله ی یک سال پس از حضور خودش  یعنی در26آبان ماه سال1328 که همزمان با ورود اولین اکیپ این پزشکان است  به دزفول ، شوشتر وشوش وسایر شهرهای  استان  گسیل می شوند .که البته  دکتر رگنر که جزء  سومین گروه اعزامی پزشکان به خوزستان است که  در دزفول مستقر می شود.

 البته لازم است ذکر کنم که گروه 16 نفره ای از پزشکان که دکتر رگنر نیز جزء آنان بوده تحت سرپرستی ومدیریت دکتر تراب همایون  وارد دزفول می شوند.

حضور دکتر تراب همایون و نیز دکترمؤبد که از شاگردان ممتاز دکتر شمس بودند وماندگاری آنان در شهر دزفول ماجرای جالب وشنیدنی دارد که در کتاب مفصل به آن پرداخته شده است.

سپس اموربهداشتی ودرمانی  در قبال امکاناتی چون  منزل مسکونی ، وسیله ی نقلیه ،   مطب ، درمانگاه ، دارو و... وبا حقوقی مکفی که به ریال پرداخت می شده به این پزشکان محوله گردید. وشخص مرحوم شمس  ضمن حضور متناوب  ومداوا وطبابت بیماران ،جهت بررسی اوضاع ومدیریت این پزشکان و بررسی شیوه های درمانی به شهرهای مختلف  سرکشی می کنند

البته باید گفت که والحق و الانصاف که این پزشکان از جمله دکتر رگنر برای مداوای بیماران سنگ تمام گذاشته وطبق تعهدشان از هیچگونه تلاشی مضایقه نکردند ..

در بررسی ها ،بنده با موارد متعددی مواجه شدم که قدیمی ها بیان می کردند که دکتر رگنر  ساده وبی تکلف در نحوه ی پوشش خود با جیب ارتشی که در اختیارش بوده در خیابان ها و کوچه پس کوچه ها جستجو کرده وهر جا بیماری را می دید با خود به درمانگاه می آوردند  ومشغول درمانش می شدند. .حتی چندین  مورد عمل آب مروارید را برای بیماران نیازمند انجام داده اند.

ایشان حتی الاغی را که از بیماری چشم رنج می برده  با خود به درمانگاه آورده وبه مداوای چشم این حیوان مبادرت کرده بودند.

البته  در کتابم مفصل در خصوص  این هیئت های پزشکی و اسامی آنان و محل استقرارشان در شهرهای خوزستان شرح داده ام .

مفتوح )  آقای افشاریان زاده در خصوص  تاریخچه مبارزه با تراخم در خوزستان وبلاخص دزفول غیر از شخص شما کسی و یا کسانی دیگر نیز تحقیقاتی داشته اند.

افشاریان زاده  ) خیر در طی این مدت تا آنجا که بررسی کرده و تحقیق نمودم هیچ محققی پیرامون موضوع تراخم در دزفول و تاریخچه ی ریشه کنی آن و اقدامات وخدمات دکتر شمس کار نکرده است .

اما لازم است ذکر کنم  که آقای سید غفار غفاری از همشهری های خودم در خصوص اوضاع اجتماعی دزفول و شخصیت والبته  خدمات  دکترآنتوان  رگنر به شکل مبسوط در کتابشان به نام " یادگارمن " مطالب ارزنده ای آورده   ونیز پیشنهاد  کرده  اند تا به واسطه ی خدمات  پزشکی و بهداشتی  عدیده ی دکتر رگنر شایسته است تا خیابانی در دزفول به نام شان در نظر گرفته شود .

مفتوح )  آیا برای انجام تحقیقات خود از خانواده ی مرحوم پروفسور شمس  نیز کمک گرفته و با آنان دیداری داشته اید؟

افشاریان زاده ) بله  البته . پس از تحقیقات گسترده واطمینان از مستندات به دست آمده به منظور تکمیل تحقیقاتم اکنون وقت این بود که با خانواده ی مرحوم دکتر شمس تماس گرفته وتقاضای دیداری حضوری داشته باشم .ابتدا با  فرزند مرحوم پروفسورشمس  جناب دکتر هرمز شمس مکاتبه ای داشتم ، وقتی پیامم  به ایشان رسید.در پاسخ بنده دکتر شخصا طی تماسی تلفنی زمانی مناسب را برای  ملاقاتی حضوری تعیین کردند.

که این ملاقات در اسفند ماه 1395 انجام شد وحتی در آبان ماه سال گذشته به دعوت اینجانب  آقای دکتر به دزفول تشریف آورده و وبا برنامه ریزی انجمن دوستی دزفول باسایر ملل  در جمع فرهیخته گان و اساتید دزفولی سخنرانی داشته اند.

اتفاقا در زمان حضورشان در شهر دزفول ترتیبی داده شد که دکتر از کلیه ی آثار باستانی و مناطق دیدنی وتاریخی شهردزفول بازدید کنند و نیز ضمن این گردشگری  از تمامی مکان هایی که مرحوم پدرشان در آنجا حضور داشته وبه انجام اقدامات خود مشغول بوده اند از جمله از محله ی خراطون دزفول  که مرحوم پدرشان مبادرت به انجام عمل جراحی بر روی چشمان یک تن از بیماران کرده اند نیز بازدیدی داشته باشند.

در اینجا لازم است  عرض کنم  فرزند مرحوم دکتر محمد قلی شمس به نام هرمز شمس خود از جراحان ومتخصصان برجسته و حاذق چشم در ایران هستند وپزشکان برجسته و متخصص وبسیار حاذقی را پرورش داده و هر ساله طی  همایشی که بانی آن خود ِخانواده ی شمس می باشد از پزشکانی که بیشترین تحقیقات را در زمینه ی بیماری های چشم داشته و یا به دستاوردهای نوینی رسیده اند تقدیر بعمل می آورند .

مفتوح :  نظر وعکس العمل  دکتر شمس فرزند مرحوم پروفسور شمس در  مورد  تحقیقاتی که انجام داده اید چه بود ؟

آفشاریان زاده ) دکتر از این موضوع استقبال کرده  وبسیار خرسند شدند. وکمک بسیاری در تکمیل تحقیقاتم به بنده نمودند.واز این که چنین دقیق و کامل شرح تمامی اقدامات وتلاش های مرحوم پدرشان جمع آوری شده و به رشته ی تحریردر آمده است بسیار متعجب شدند .

مفتوح  ) آقای افشاریان زاده لطفا در مورد کتا ب تان که نتیجه ی تحقیقات حضرتعالی در مورد تراخم است بیشتر توضیح دهید .واین که خوانندگان چطور می توانند به این کتاب دسترسی داشته باشند ؟

افشاریان زاده ) انشاا...قراراست که این کتاب که  " تاریخچه بیماری تراخم در دزفول و خدمات پروفسور شمس " نام دارد ، و مراحل چاپ  خودرا می گذراند در همایشی که در هرساله در10  اسفند ماه به بهانه ی سالگرد تولد پروفسور شمس از طرف بنیاد شمس ودر بیمارستان فارابی تهران برگزار می گردد رونمایی شود .

همزمانی رونمایی کتاب با همایش امسال به این دلیل است که همایش امسال قرار است در مورد  مبارزه وریشه کنی تراخم وخدمات پروفسورمحمدقلی شمس باشد .

مفتوح )  آقای افشاریان زاده آیا به غیر از پژوهش در مورد  تاریخ ریشه کنی تراخم ، تحقیقات دیگری هم داشته اید ونتیجه ی این  تحقیقات به چاپ رسیده است ؟

افشاریان زاده ) بله از آنجا که بنده بسیار علاقه مند به تاریخ شهر ودیار خود هستم در مورد موضوعات مختلف مربوط به گذشته ی دزفول تحقیقات عدیده داشته ام  از جمله تالیف کتاب گذری گذرا بر محله های دیارم دزفول که مرحله ی ویرایش نهایی خود را می گذراند. همچنین جمع آوری کلیه ی سفرنامه های ایرانی و خارجی  تحت عنوان دزفول قدیم وتذکره نویسان که مراحل چاپ خود را می گذراند.وهمکاری وچاپ مقالات تاریخی و علمی در هفته نامه ی دژپل ، و ماهنامه شکر و...

مفتوح ) فرمودید به داشته های دیار مادری خود وهمچنین  به ثبت وضبط هر رویدادی که مربوط به شهرتان است علاقه مندید ودر حفظ ماهیت آن تلاش می کنید آیا در این رابطه توصیه ا ی هم به جوان ها دارید ؟

افشاریان زاده ) باید عرض کنم که انسان زمانی معرفت وشناخت به خدا پیدا می کند که خود را بشناسد، شناخت اوضاع اجتماعی ، جغرافیایی وحتی سیاسی شهر دزفول و حفظ زبان مادری و آداب ورسوم مردم این دیار و گذشته ی مردم برای اصلاح آینده برهمه ی ما بخصوص جوانان لازم است، اخیرا کتابی بنام خوز وخوزی چاپ شده که به جوان های عزیز پیشنهاد می کنم حتما مطالعه اش بفرمایند.

مفتوح : جناب افشاریان زاده ازفرصتی  که در اختیار سایت خبرگزاری دزفول نیوز قرار دادید سپاسگزارم. وبی صبرانه منتظر چاپ کتاب تان هستیم . که با این توضیحات حتما باید خیلی خواندنی باشد.