بزرگنمایی:

*تنها اثری که از محمدرضا شجریان ثبت ملی شد*

صدای محمدرضا شجریان اصالت و تاریخ آواز ایرانی است. نه فقط در موسیقی که در خواندن قرآن و ادعیه نیز گنجینه‌هایی را به میراث گذاشته است. از آن همه آواز در قالب‌های گوناگون، دعای «ربّنا»ی او در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد.

به گزارش صبح ملت به نقل از ایسنا، اردیبهشت 1396 سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دعای ربّنا با صدای محمدرضا شجریان را با عنوان «ربّنای شجریان؛ مثنوی در مایه افشاری» به شماره 1396 در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت کرد و لوح آن، درحالی که این هنرمند نامدار در بستر بیماری و مراقبت بود، به همایون شجریان، فرزندش اهداء شد.

صدای شجریان همانطور که خودش نیز گفته بود «جزئی از فرهنگ کهن ایران است»، اما رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (زهرا احمدی پور) دلیل انتخاب ربّنای او را برای ثبت در فهرست ملی میراث ناملموس، اینطور شرح داده بود: «استاد شجریان یکی از سرمایه‌های ملی ایران است و سازمان میراث‌فرهنگی به‌ دلیل علاقه و اهمیتی که مردم ایران برای ربنای شجریان قائل هستند و خاطرات‌شان در ماه مبارک رمضان با این نوای آسمانی گره خورده است، اهتمام خود را معطوف به ثبت این اثر در فهرست میراث ناملموس کرد.» 

«ربّنا» یکی از پرمخاطب‌ترین آثار استاد محمدرضا شجریان است.

ربنا شامل چهار دعا از آیات قرآن است که همه با عبارت ربّنا آغاز می‌شوند. شجریان، ربّنا را در دستگاه سه‌گاه خوانده و با مرکب‌خوانی (مدولاسیون یا راه‌گردانی) سری به دستگاه‌ها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) می‌زند و سپس به سه‌گاه برمی‌گردد. ربّنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام «به‌یاد پدر» ضبط کرده، منتشر شده است.

محمدرضا شجریان گفته بود: انگیزه اصلی‌اش از خواندن این دعا، تدریس آن به دو هنرجو بود و این اثر در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شده‌است.

شجریان مبدع تعدادی ساز در موسیقی ایرانی نیز است. او در اردیبهشت 1390 نمایشگاهی در تهران برگزار کرد و این سازها را که «صراحی»، «شهر آشوب»، «ساغر»، «کرشمه»، «سبو» و «تندر» نام دارند، رونمایی کرد.

استاد آواز ایران که در سال 1356 مقام نخست مسابقه کشوری تلاوت قرآن را به دست آورد، سال 78 جایزه پیکاسو و دیپلم افتخاری سازمان یونسکو را دریافت کرد. این جایزه هر پنج سال یک بار به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش می‌کوشد، اهدا می‌شود. در سال 2006 میلادی نیز نشان موتزارت را از سازمان یونسکو گرفت و دو بار نامزد جایزه گرمی شد. سال 1393 نشان «شوالیه ملی» یا «لیاقت در آیینی رسمی» را از دولت فرانسه دریافت کرد. در سال 2010 رادیو عمومی ملی «ان پی ار» (National Public Radio) پس از یک نظرسنجی مردمی، صدای محمدرضا شجریان را در بین 50 صدای برتر جهان معرفی کرد. در سال 1396 نشان عالی «هنر برای صلح» را گرفت و سال 1398 در جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان، جایزه ویژه «خداوندگار موسیقی» به او اهدا شد. هیات داوران جشنواره جایزه موسیقی بنیاد آقاخان در بیانیه‌ای علت تقدیم این جایزه را نقش آفرینی مستمر شجریان در غنی کردن میراث موسیقیایی بشر، استادی بی‌همتا در موسیقی و تاثیرگذاری اجتماعی وی به عنوان یک موسیقی‌دان و معلم در ایران و خارج از مرزهای این کشور عنوان کرد. سایت انجمن آسیا نیز محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی کرده است.

محمدرضا شجریان پنجشنبه، 17 مهرماه پس از تحمل یک دوره طولانی و مبارزه با بیماری، در سن 80 سالگی از دنیا رفت.