بزرگنمایی:

🔴 *نبض شعر پارسی*


جز حافظ هیچ‌کس قادر نیست استطاعت زبان فارسی را استخراج کرده و در تابلوی زیبای دیوان خود آن را ارائه نماید. این شاعر بلندآوازه سبب شد تا زبان فارسی پس از فردوسی پایدار و ماندگار و زیبا باقی بماند و به نسل امروز برسد. این زبان محمل بیان کامل‌ترین مسائل عرفانی، حکمی و قرآنی است و حافظ از این ابزار برای بیان اشعارش به بهترین شکل بهره بود و خود را در تاریخ فرهنگ و هنر ایران ماندگار نمود.

نام و یاد حافظ در دل‌ و جان هر ایرانی نهفته است و کمتر کسی در این مرز و بوم پیدا می‌شود که غزلی از او از بر نبوده و بیتی از حافظ لق‌لقه دهانش نباشد. چه عاشق‌پیشه باشی و چه رند و خراباتی، با غزلیات حافظ خاطرات و یادگارهایی داری، که شاید با کمتر شاعری از عرصه ایران‌زمین این ارتباط و انس وجود داشته باشد.

خواجه شمس‌الدین محمد بن محمد حافظ شیرازی، از بزرگ‌ترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است. حافظ در اوایل قرن هشتم هجری قمری و در حدود سال 727 در شیراز دیده به جهان گشود. پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس‌الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت. در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه‌مند شد و به درس و مدرسه پرداخت. بعد از تحصیل علوم، زندگی او تغییر کرد و در جرگه طالبان علم درآمد و مجالس درس علمای بزرگ شیراز را درس کرد. حافظ مردی بود ادیب، عالم به علوم ادبی و شرعی و آگاه از دقایق حکمی و حقایق عرفانی. استعداد خارق‌العاده او در تلفیق مضامین و آوردن صنایع گوناگون بیانی در غزل او را سرآمد شاعران زمان خویش و حتی تمامی شاعران زبان فارسی کرده است. او بهترین غزلیات مولوی، سعدی، کمال، اوحدی، خواجو و سلمان را استقبال کرده است اما دیوان او به‌قدری از بیت‌های بلند و غزلیات عالی و مضمون‌های نو پر است که این تقلیدها و تأثرها در میان آنها کم و ناچیز می‌نماید. علاوه بر این، مرتبه والای او در تفکر عالی و حکمی و عرفانی و قدرتی که در بیان آنها به فصیح‌ترین و خوش‌آهنگ‌ترین عبارات داشته، وی را به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین شاعران ایران قرار داده و دیوانش را مورد قبول خاص و عام کرده است.

این نکته را نباید فراموش کرد که عهد حافظ با آخرین مراحل تحول زبان فارسی و فرهنگ اسلامی ایران مصادف بود. از این‌ روی زبان و اندیشه او در مقایسه با استادان پیش از وی به ما نزدیک‌تر است و به این سبب است که ما حافظ را بیشتر از شاعران خراسان و عراق درک می‌کنیم و سخن او را بیشتر می‌پذیریم. از دیگر نکات اشعار او، توجه خاص  به استفاده از صنایع مختلف لفظی و معنوی است؛ به‌ نحوی‌ که کمتر بیتی از او می‌توان یافت که خالی از نقش و نگار صنایع باشد. اما چیره‌دستی او در به کار بردن الفاظ و صنایع به حدی است که صنعت در سهولت سخن او اثری ندارد و کلام او را متکلف نمی‌نماید. از نکات قابل‌ توجه درباره دیوان حافظ، رواج فال گرفتن از آن است که سنتی تازه نیست و از دیرباز در میان آشنایان شعر او متداول بوده است و چون در هر غزلی از دیوان حافظ می‌توان به هر تأویل و توجیه بیتی را حسب حال فال گیرنده یافت، او را « لسان‌الغیب» لقب داده‌اند.

اشعار حافـظ شیرازی‎ بـا الـهـام‎ از تعالیم‎‎ ناب‎ اسلامی‎‎ و مفاهیم گران‌قدر قرآنی سروده‎‎ شده است‎ و همگـی‎ این‎ اشعـار حـاوی‎ کنایات‎‎‎ و استعارات زیبا و بی‌نظیر است. این‎‎‎ شاعر پرآوازه‎ ایران‌زمین در سال ‎791 یا 792 هجری‎‎ قمـری دارفانی‎ را وداع گفت‎.

بازآی و دل تنگ مرا مونس جان باش

وین سوخته را محرم اسرار نهان باش

زان باده که در میکده عشق فروشند

ما را دو سه ساغر بده و گو رمضان باش

در خرقه چو آتش زدی ای عارف سالک

جهدی کن و سرحلقه رندان جهان باش

دلدار که گفتا به توام دل نگران است

گو می رسم اینک به سلامت نگران باش

خون شد دلم از حسرت ان لعل روان بخش

ای درج محبت به همان مهر و نشان باش

تا بر دلش از غصه غباری ننشیند

ای سیل سرشک از عقب نامه روان باش

حافظ که هوس می‌کندش جام جهان بین

گو درنظر آصف جمشید مکان باش