بزرگنمایی:

پیامدهای حذف آزمایشات غربالگری مادران باردار

 دوران بارداری سختی‌ها و شیرینی‌های فراوانی برای مادران به همراه دارد یکی از سختی‌های این دوران نگرانی‌های مادر از وضعیت و سلامت فرزند خود است، خوشبختانه امروزه روش‌های پزشکی گوناگونی وجود دارد که می‌توان از سلامت جنین اطمینان کسب کرد و در نتیجه استرس مادران در این زمان را کاهش داد.

به گزارش صبح ملت به نقل از ایسنا، انجام آزمایشات غربالگری در دوران بارداری از جمله روش‌های پزشکی است که برای کسب اطمینان از سلامت جنین انجام می‌شود و با استفاده از آن می‌توان مشکلات ژنتیکی نوزاد را تشخیص داد و برای مقابله با آن‌ها اقدامات پزشکی مورد نیاز را آغاز کرد در برخی موارد نیز که مشکلات جنین جزو دسته خاصی از بیماری‌ها قرار بگیرد و با رعایت ضوابط ویژه اجازه سقط قانونی جنین صادر می‌شود.

حذف آزمایشات غربالگری می‌تواند موجب افزایش استرس مادران در دوران بارداری شود همچنین تا حدی تولد نوزادان با مشکلات ژنتیکی را افزایش دهد که این موضوع برای خانواده نوزاد و همچنین جامعه بار روانی و اقتصادی بسیاری در پی خواهد داشت اما برخی نیز معتقد هستند انجام این آزمایشات برای تمامی مادران باردار ضروری نیست و درصورتی که این آزمایشات تحت پوشش بیمه برای برخی افراد دارای شرایط خاص انجام شود مشکلی به همراه ندارد.

علی محمد احدی_دانشیار گروه ژنتیک دانشگاه شهرکرد درخصوص طح غربالگری مادران باردار، اظهار کرد: در ابتدا باید گفت که کلمه غربالگری مناسب این طرح نیست چرا که غربالگری درخصوص موضوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد که طیف وسیعی از جامعه به صورت همزمان این کار را انجام دهند.

وی افزود: در اجرای طرح غربالگری زنان باردار برخی افراد وجود دارند که سود بالایی به دست می‌آورند و بنابراین تاکید دارند انجام غربالگری در تمامی زنان باردار  ضرورت دارد اما گروهی نیز بر این باور هستند که طرح غربالگری باید کاملا ممنوع باشد و با سقط جنین مخالف هستند که هر دو این دیدگاه‌ها اشتباه است چرا که تشخیص پیش از تولد بسیاری از اختلالات ژنتیکی را می‌توان وابسته به برخی شواهد قرار داد و درصورتی که جنین دارای مشکل حادی است با تشخیص پزشکی قانونی و براساس فتاوی موجود پیش از دمیده شدن روح اقدام به سقط انجام شود.

احدی ادامه داد: حدود 84 اختلال وجود دارند که درصوت تشخیص آن‌ها در مادر، جنین یا هردو مجوز سقط جنین توسط پزشکی قانونی صادر می‌شود این اختلالات به چندگروه تقسیم می‌شوند دسته اول اختلالاتی است که در جنین وجود دارد و یا منجر می‌شوند جنین به صورت مرده متولد شود و یا اینکه زندگی نرمالی نخواهد داشت و ممکن است زمان کوتاهی پس از تولد زنده بماند گروه دیگر از این اختلالات نیز مربوط به سلامت مادر است یعنی زمانی که با ادامه بارداری جان مادر در معرض خطر قرار بگیرد.

این دانشیار ژنتیکی مولکولی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه بسیاری از اختلالات جنین قابل درمان هستند، عنوان کرد: درحال حاضر افرادی وجود دارند که به دلیل اینکه منافعی دارند انجام طرح غربالگری را برای تمامی مادران باردار ضروری می‌دانند و سقط جنین را به طیف بیشتری از اختلالات تعمیم می‌دهند البته در برخی موارد که شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه ممکن است نوزاد با اختلال شدید مانند سندروم‌های تریزومی 13 و 18 متولد شود و امکان داشتن یک زندگی عادی را نداشته باشد و یا ادامه بارداری برای مادر خطرآفرین است انجام غربالگری ضرورت دارد.

وی اضافه کرد: درمورد سندروم داون یا تریزومی 21 در سراسر دنیا نظرات گوناگونی وجود دارد البته در بهترین حالت تنها 20 درصد از جنین‌هایی که به این سندروم مبتلا هستند متولد می‌شوند و در بسیاری از موارد جنین سقط می‌شود بنابراین انجام غربالگری تاثیر چندانی ندارد اما درخصوص مواردی که جنین متولد می‌شود در بسیاری از موارد دنیا این باور وجود دارد که می‌توان اجازه تولد به نوزاد داد تا با استفاده از حمایت پزشکی و خانوادگی مناسبی بهره ببرند و امکان داشتن یک زندگی نرمال در حد 40 تا 50 سال داشته باشند.

احدی تصریح کرد: در ایران اختلال سندروم داون نیز جزو مواردی درنظر گرفته شده است که اجازه سقط جنین صادر می‌شود البته این تصمیم با توجه به شرایط و هزینه نگهداری افراد متولد شده با اختلال سندروم داون و با درنظر داشتن شرایط اقتصادی کشور تصمیم درستی محسوب می‌شود.

این دانشیار ژنتیکی مولکولی دانشگاه شهرکرد یادآور شد: اگر انجام غربالگری در تمامی زنان باردار بالای 35 سال ضروری اعلام شود منطقی نیست چرا که برای انجام غربالگری باید شواهدی مانند سقط جنین مکرر توسط مادر وجود داشته باشد همچنین احتمال وجود اختلالاتی در جنین به دلیل اینکه خواهر یا برادر هم‌خون مادر دارای بچه مبتلا به این اختلال هستند و یا فرزندی با مشکلات شدید کروموزومی نادر در خانواده وجود داشته باشد انجام غربالگری در زمان بارداری را برای مادر ضروری می‌کند.

وی بیان کرد: بنابراین بهترین کار این است که انجام غربالگری در زمان بارداری برعهده خود افراد قرار داده شود و خانواده پس از انجام یک مشاوره سالم و قانونی به این نتیجه برسد که  انجام غربالگری برای مادر ضرورت دارد یا نه درحقیقت وجود یک قانون کلی برای تمامی مادران باردار درخصوص انجام غربالگری ضروری نیست چرا که در این صورت تنها فشار مالی بر خانواده تحمیل می‌شود و ممکن است در مواردی نیز به دلیل اشتباهات آزمایشگاهی استرسی برای مادر ایجاد شود که این استرس در آینده اثرات منفی خود را بروز دهد.

احدی افزود: بنابراین حذف کامل غربالگری که در حال حاضر بررسی می‌شود نیز یک عمل غیرتخصصی است و ظلم به بسیاری از خانواده‌ها محسوب می‌شود که دارای آثار منفی نیز خواهد بود یکی از این آثار این است که خانواده به دلیل ترس از تولد فرزند دارای مشکل از طریق‌های غیرقانونی اقدام به سقط جنین کنند که این موضوع نیز آسیب‌های فراوانی به دنبال دارد و در سالیان گذشته نیز شاهد صدمات این سقط‌ها به مادر و خانواده‌ها بودیم.

آزمایشات غربالگری دوران بارداری سلامت جسمی، روحی و روانی جامعه را افزایش می‌دهد

نسترن زمانی_ متخصص جراحی زنان، زایمان و نازایی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آزمایشات پیش از تولد برای بررسی سلامت نوزاد در حال رشد ضروری است همچنین در دوران بارداری اغلب مادران نگران سلامت نوزاد خود هستند و انجام این آزمایشات نیز برای کاهش استرس مادران کمک‌کننده است.

وی افزود: آزمایشات پیش از تولد نوزاد ضروری نیست اما انجام آن‌ها اهمیت بالایی دارد و درصورتی که نوزاد دارای مشکل باشد می‌توان از این آن آگاهی پیدا کرد و برای مقابله با آن اقدام مناسب صورت بگیرد.

زمانی ادامه داد: آزمایشاتی که پیش از تولد نوزاد انجام می‌شود و شامل آزمایش خون، سونوگرافی و آزمایش DNA است به پزشک کمک می‌کند از وجود نقص‌های مادرزادی در نوزاد آگاه شود البته با انجام تمامی این آزمایشات غربالگری و سونوگرافی‌ها نمی‌توان به صورت صد درصد از سالم بودن نوزاد اطمینان کسب کرد اما پزشک می‌تواند تا حد بالایی از سالم بودن نوزاد آگاه شود.

این متخصص جراحی زنان، زایمان و نازایی عنوان کرد: مادرانی که به آن‌ها توصیه می‌شود آزمایشات ژنتیکی پیش از تولد نوزاد را انجام دهند دارای برخی فاکتورها هستند برای مثال مادرانی که در سن بالای 35 سال اقدام به بارداری می‌کنند جز این دسته قرار می‌گیرند همچنین افرادی که سابقه مشکلات ژنتیکی در خانواده خود دارند و ممکن است نوزاد آن‌ها در معرض مشکل قرار داشته باشد لازم است این آزمایشات را انجام دهند.

وی اضافه کرد: درصورتی که طی انجام آزمایشات پیش از تولد نوزاد مشخص شود جنین دارای برخی مشکلات مانند تریزومی‌های 13، 18 و21 است، پیش از 19 هفتگی جنین اجازه سقط صادر می‌شود.

زمانی با تاکید بر اینکه انجام آزمایشات غربالگری دوران بارداری سلامت جسمی، روحی و روانی جامعه را افزایش می‌دهد، تصریح کرد: درحال حاضر شاهد افزایش سن ازدواج هستیم که همین امر موجب می‌شود بارداری در سنین بالاتر رخ دهد و درنتیجه حذف آزمایشات غربالگری دوران بارداری موجب افزایش تولد فرزندان دارای معلولیت خواهد شد درحقیقت ممکن است این طرح افزایش جمعیت را به دنبال داشته باشد اما این افزایش با درصد پایینی از تولد جمعیت سالم رخ می‌دهد که همین امر موجب می‌شود افراد دارای سندروم‌ها و مشکلات ژنتیکی همچنین خانواده این افراد با معضلات روحی، روانی، اجتماعی و... زیادی درگیر باشند.

این متخصص جراحی زنان، زایمان و نازایی یادآور شد: با حذف آزمایشات غربالگری در دوران بارداری اجازه سقط قانونی نیز صادر نمی‌شود و درنتیجه سقط غیرقانونی رواج بیشتری پیدا می‌کند که انجام این کار در مراکز نامعتبر و تحت نظر افراد غیرمتخصص موجب افزایش عفونت‌های رحمی در مادران می‌شود و با انتشار این عفونت در خون جان فرد در معرض خطر قرار می‌گیرد همچنین خونریزی شدید که ممکن است در مادر رخ دهد نیز از دیگر عوارض سقط غیرقانونی محسوب می‌شود که جان فرد را تهدید می‌کند انجام سقط غیرقانونی در مراکز نامعتبر همچنین ممکن است موجب وارد شدن آسیب به دهانه رحم نیز شود و درنتیجه بارداری در آینده را برای فرد با مشکل مواجه می‎‌کند.

وی بیان کرد: جنین درصد بالایی از مادران باردار که ریزفاکتورهایی مانند سن بالا، سابقه بیماری ژنتیکی در خانواده، سقط مکرر و... را ندارند و اقدام به انجام آزمایشات غربالگری می‌کنند دارای مشکلات ژنیکی نیستند و برای مثال می‌توان گفت از هر 100 جنین یک نفر مشکلاتی دارد که همین موارد محدود نیز در اکثر مواقع با انجام مراحل بعدی آزمایشات مشخص می‌شود جنین سالم است بنابراین در مادرانی که زیرفاکتور ندارند به ندرت جنین دچار مشکل می‌شود.

زمانی خاطرنشان کرد: بنابراین درصورت حذف آزمایشات غربالگری نیز باید این موضوع درنظر گرفته شود که مادران دارای ریزفاکتورهای ذکر شده جزو موارد استثنا قرار داده شوند و درصورت لزوم با نظر پزشک برای این افراد آزمایشات پیش از تولد جنین انجام شود البته این کار درصورتی که امکان پذیر است که انجام آزمایشات غربالگری برای این افراد تحت پوشش بیمه باشد چرا که با توجه به شرایط اقتصادی جامعه انجام آزاد این آزمایشات با توجه به هزینه بالای آن‌ها برای خانواده‌ها ممکن نیست.