بزرگنمایی:

متولدین کدام دهه ها واکسن آبله دریافت کرده و در برابر آبله میمونی مصون هستند؟
   
 هنوز از همه گیری کرونا رهایی نیافته ایم که حالا ویروس آبله میمونی نیز در سرتاسر دنیا در حال شیوع است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت این ویروس تاکنون در 20 کشور دنیا شناسایی شده است و 200 نفر نیز به آن مبتلا شده اند. در ایران هم موارد مشکوکی از ابتلا به این ویروس شناسایی شده که کارشناسان در حال بررسی آن ها هستند. این بیماری در برخی کشورهای همسایه هم شناسایی شده است.
از سویی دیگر، چند سال قبل در کشورهای آفریقایی واکسن اختصاصی برای آبله میمونی ساخته شد که هنوز تأییدیه‌ های بین المللی را دریافت نکرده است اما هفته ی گذشته دولت آمریکا مجوز توزیع واکسن آبله میمونی در این کشور را صادر کرد. البته این واکسیناسیون در آمریکا به صورت گسترده صورت نخواهد گرفت و واکسن تنها به گروه‌ های کوچکی از افرادی که در معرض تماس با یک بیمار آبله میمونی (با علائم) بوده‌ اند، تزریق خواهد شد. با این حال، کارشناسان می گویند کسانی که واکسن آبله را دریافت کرده‌ باشند به میزان قابل توجهی در برابر آبله میمونی هم مصون هستند، چرا که هر دو ویروس از یک خانواده ویروسی هستند.
حال این سؤال مطرح است که واکسیناسیون آبله تا چه سالی در ایران انجام گرفته است و متولدین کدام دهه ها این واکسن را دریافت کرده اند؟
در این مطلب به مهم ترین سؤالات درباره واکسیناسیون آبله پاسخ خواهیم داد.

واکسیناسیون آبله در ایران از چه سالی متوقف شد؟ چه کسانی در ایران واکسن آبله زده‌ اند؟
سازمان جهانی بهداشت در سال 1360 شمسی ریشه‌ کنی جهانی آبله با کمک واکسیناسیون را اعلام کرد و پس از آن به تدریج کشورهای دنیا برنامه ی واکسیناسیون گسترده و مستمر آبله را قطع کردند چرا که بعد از این اتفاق دیگر نیازی به واکسن نداشتند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌ شناسی ایران، علیرضا ناجی در اینباره می گوید: «قطع برنامه واکسیناسیون آبله در کشورهای مختلف، در زمان های متفاوتی انجام شد. در ایران افراد بالای 40 سال سابقه واکسیناسیون علیه این بیماری را دارند. اما با توجه به اینکه مدت زیادی است که از واکسیناسیون آنها می‌گذرد، سطح ایمنی این افراد در برابر بیماری کاهش یافته است. جمعیت زیر 40 سال در کشور واکسن مربوطه را دریافت نکرده‌اند.»
آمار دقیقی از جمعیت زیر 40 سال در ایران نیست. اما بر اساس داده‌ های مرکز آمار ایران، نیمی از جمعیت ایران تا سال 96 زیر 30 سال بودند. علی‌ اکبر محزون، مدیرکل دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار نیز سال 98 گفت: «حدود 24٫6 درصد جمعیت کشور زیر 15 سال و 22 درصد یعنی حدود 18 میلیون و 269 هزار نفر جمعیت جوانان 15 تا 29 سال و حدود 47 درصد جمعیت کشور، میانسال 30 تا 64 ساله است.»

علیرضا ناجی هم می‌ گوید احتمالاً دلیل شیوع بیماری آبله میمومی در کشورهای مختلف به دلیل کاهش سطح ایمنی جوامع نسبت به آبله باشد.
بنابراین کل جمعیت ایران می‌ تواند در معرض خطر ابتلا به آبله میمونی باشند، زیرا سطح ایمنی گروه واکسینه‌ شده‌ ها کاهش یافته و گروه دیگر نیز اصلاً واکسنی دریافت نکرده‌ اند.
همچنین رئیس اداره بیماری‌ های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، علیرضا زهرایی در پاسخ به این سؤال که جای واکسنی که روی بازوی افراد جوان هم وجود دارد، مربوط به واکسن آبله است یا خیر، گفته: «خیر اینگونه نیست. یکی از واکسن‌های قدیمی که الان در بین اکثر مردم دنیا تزریق شده است واکسن ب‌ث‌ژ یا سل است که در بدو تولد به نوزادان تزریق می‌شود که می‌تواند کودکان را در دوره شیرخوارگی از ابتلا به سل محافظت کند، اما درخصوص سل‌های دوره جوانی و نوجوانی تاثیر چندانی ندارد. این واکسن به صورت داخل پوستی در ناحیه بازو تزریق می‌شود که محل‌ آن هم بعد از تزریق زخم می‌شود و جای آن روی پوست می‌ماند؛ بنابراین این جای واکسنی که روی دست جوانان و نوجوانان هم وجود دارد مربوط به واکسن سل است. جای باقی مانده از واکسن آبله متفاوت است و بر حسب نوع زخم ایجاد شده می‌توانسته جای زخمی تا 2 سانت هم ایجاد کند که افراد 50 ساله و بالاتر می‌توانند جای این زخم را روی بازوی خود مشاهده کنند.»

واکسن آبله چند سال ایمنی می‌ دهد؟
علیرضا زهرایی، رئیس اداره بیماری‌ های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، درباره ی ایمنی ناشی از واکسن و ابتلای به آبله بیان کرد: «آنچه که در منابع علمی آمده است می‌گوید ابتلای به بیماری آبله، ‌ ایمنی مادام‌العمر می‌دهد؛ البته واقعیت این است که این موضوع جای بحث دارد؛ زیرا آن زمانی که این سخن گفته شده برای مدتی بوده است که بیماری در جوامع وجود داشته و فرد بهبود یافته در همه‌گیری‌های بعدی با بیماری مواجهه پیدا می‌کرده که سبب بیماری‌اش نمی‌شده، اما می‌توانسته سیستم ایمنی‌اش را تقویت کند. درباره افرادی که بیش از یک نوبت واکسن زده بودند هم اعلام می‌کردند که ایمنی طولانی مدت خواهند داشت، اما به دلیل ریشه‌کنی بیماری عملاً افراد در مواجهه با بیماری نبودند که ببینند به عنوان مثال 20 سال پس از تزریق واکسن چه میزان ایمنی خواهند داشت؟ اما بر اساس آنچه در منابع آمده کسی که یک نوبت واکسن زده باشد تا 10 سال ایمنی قوی داشته و تا 30 سال به میزانی ایمنی خواهد داشت که از ابتلا به فرم شدید و مرگ و میر جلوگیری خواهد کرد؛ ولی بعد از 30 سال دیگر نمی‌شود گفت ایمنی تا چه حد باقی می‌ماند.»
زهرایی در پاسخ به سؤالی درباره ی میزان ایمنی افرادی که قبلاً واکسن واکسن آبله را زده بودند در برابر آبله میمونی، توضیح داد: «بر اساس مستنداتی که در منابع علمی آمده است برآورد می‌شود که افرادی که قبلاً واکسن را زده باشند تا 85 درصد در برابر ویروس آبله میمونی ایمن باشند که البته اینها برآورد است.»

آیا ابتلا به آبله مرغان، از ابتلا به آبله میمونی جلوگیری می‌کند؟
زهرایی، رئیس اداره بیماری‌ های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، در پاسخ به این سؤال که آیا ابتلا به آبله مرغان می‌ تواند از ابتلا به آبله میمونی جلوگیری کند، گفت: «این دو بیماری هیچ ربطی به یکدیگر ندارند. آبله مرغان ویروسی از خانواده ویروسی دیگری است. درواقع آبله مرغان به هیچ وجه به آبله یا آبله میمونی مرتبط نیست.»

آیا ایران دسترسی به واکسن‌ های مقابله با آبله میمونی را دارد؟
کارشناسان می گویند اینکه واکسیناسیون آبله به طور مجدد در کشور آغاز شود یا خیر وابسته به شرایط و گذشت زمان است.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی، علیرضا ناجی در اینباره می گوید: «دو نوع واکسن علیه این بیماری وجود دارد. نوع قدیمی واکسن آبله آن که تا سال 1980 میلادی تزریق می‌شد، دیگر تولید نمی‌شود. واکسن دیگری هم در دسترس است که در سال 2019 از سوی مرکز غذا و داروی امریکا مجوز مصرف برای انسان گرفت.»
او ادامه می‌ دهد: «ایران در سال‌هایی که واکسیناسیون انجام می‌شد، یکی از تولیدکننده‌های واکسن آبله بود. اگر موضوع جدی شود می‌توانیم دوباره آن را تولید کنیم یا اینکه خریداری کنیم.»
ناجی همچنین می گوید: «در حال حاضر واکسیناسیون آبله میمونی به صورت عمومی توصیه نمی‌شود. زیرا شیوع خیلی بالایی ندارد. اگر واکسن در دسترس قرار گیرد افراد در خطر باید برای واکسیناسیون در اولویت باشند. با توجه به میزان ابتلا و شیوع در آینده می‌توانیم دوباره برنامه واکسیناسیون را در کشور را از سر گیریم.»

او می‌گوید: «زنان باردار، کودکان، افرادی که با حیون آلوده در تماس هستند و کادر درمان و اعضای خانواده‌ای که با افراد مبتلا به این بیمای تماس دارند، باید در اولویت واکسیناسیون قرار گیرند.»
همچنین رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، ابراهیم قادری درباره ی استفاده از واکسن آبله برای مقابله با بیماری آبله میمونی گفت: «تزریق واکسن آبله در شرایط فعلی نیازی نیست. البته ممکن است برخی کشورها برای پرسنل سیستم بهداشتی و درمانی یا افرادی که تماس مستقیم با افراد آلوده دارند، واکسن را تزریق کنند. زیرا می‌تواند از بروز بیماری پیشگیری کند، اما اینکه در سطح وسیع تزریق شود، هنوز چنین بحثی وجود ندارد.»