بزرگنمایی:

تاریخ ساخت و معماران مسجد جامع خرمشهر
 
درخصوص اینکه اولین بار در سال (1250ه.ش) درست 149 سال پیش چه شخصیت یا افرادی از بازاریان و معتمدین خرمشهری اتفاق‌نظر داشته‌اند و شروع به ساختن مسجد جامع خرمشهر کرده‌اند اطلاع و خبری موثقی در دست نیست. در ابتدا مسجدی بسیار ساده، ابتدایی بنا شد. کسبه و اهالی محل در آنجا  نماز را اقامه می‌کرده‌اند.

خبرگزاری مشرق1 در تحقیق میدانی از معمرین چنین کسب خبر کرده است که این مسجد بیش‌از یک‌ونیم قرن قدمت دارد ولی از سازندگان و بانی آن اطلاع دقیقی در دست نیست. در سال (1348) قطعه زمینی از ضلع غربی به مسجد اضافه شد و به صورت فعلی تجدید بنا شد و با مساحت 1209 مترمربع با توجه به طبقات موجود 1028 مترمربع اعیانی ساخته شده است.

آقای مرتضی گودرزی2 درخصوص مسجد جامع در تحقیق به‌عمل‌آورده خود چنین می‌گوید: «مسجد جامع خرمشهر در خیابان جاسبی در مرکز شهر قرار گرفته است. این مسجد را از دیرباز به‌دلیل قرارگرفتن آن در کنار بازارهای سیف و صفای خرمشهر به‌عنوان یکی از مساجد پر تردد شهر شناخته‌اند».







این مسجد را اصناف مختلف بازار شهر خرمشهر توسعه و بنا کرده‌اند. بانی مشخصی برای آن تعریف‌نشده و بنابه گفتهٔ استاد محم‍ّدحسین نعمانی دزفولی3 بازاریان در دههٔ (1340ه. ش) به توسعه و تکمیل مسجد مبادرت ورزیده‌اند. کسبه با دعوت از معمار چیره‌دست مرحوم استاد حاج مجید قزباف دزفولی4 از وی می‌خواهند تا نسبت‌به تجدید بنا و توسعه فضای در نظر گرفته‌شده به ساخت و تجدید بنا اقدام نماید. مرحوم استاد حاج مجید با همراه داشتن تنی چند از استادکاران، عمله و بنّاهای دزفولی به ساخت مسجد جامع مبادرت می‌ورزد. در این میان استادکار بنّا مرحوم مجید زغیبی قناد دزفولی و برادرش5 در ساختن این بنا شرکت داشته‌اند همچنین مرحوم محمّد چپال دزفولی6 استاد کار چیره‌دست اجرای انواع لنگ‌های دور تیز، گنبدهای مدور، گُنبذی7 و... را انتخاب می‌کند و در مسجد به‌کار می‌برد. از دیگر شخصیت‌ها می‌توان استاد معمار حاج محمّدحسین نعمانی را نام برد که توفیق حضور در مسجد جهت اجرای بنا را در کارنامه خود ثبت‌شده دارد. استاد نعمانی درست به خاطر دارد که مسجد در کنار و میان دو بازار قدیم سیف و بازار صفا قرار گرفته است. مسجد جامع درست در حدواسط میان این دو بازار بنا شده است.
قسمت کاشی‌کاری بنا بعدها به جداره‌های بنا افزوده‌شده و تزئینات مفصل دارد.


نویسنده: دکتر عبدالامیر مقدم‌نیا  
ویراستار: فریده آرامیده
_________

1. سایت مشرق، سوم خرداد 1399، کد خبر 1075694، ساعت ارسال خبر 14:20؛

2. مرتضی گودرزی، خبرنگار و پژوهشگری که درخصوص مسجد جامع خرمشهر تحقیق میدانی کرده است؛

3. استاد معمار حاج محمّدحسین نعمانی دزفولی ناقل این سند تاریخی در تاریخ دی ماه 1398 دزفول بوده است؛

4.  استاد معمار حاج مجید قزباف دزفولی منزل وی در کوچهٔ جنب پل قدیم دزفول واقع است و از استادکاران معروف صحرابدر مغربی است؛

5. استاد مجید زغیبی قناد دزفولی از استادکاران نمونه و برادرش که از مشخصات وی اطلاع چندانی در دست نداریم از بنّاهای معروف و مشهور منطقه کنار رودخانه، محله باغ گازر بوده‌اند؛

6. استاد معروف و مرحوم محمّد چپال دزفولی که استادکار بنام در اجرای انواع گنبدهای مدور است؛
7. گنبدهای کوچک.